Uluslararası Gelişmeler Işığında Vergi Hukukunda İşyeri

ÖNSÖZ V KISALTMALAR CETVELİ XVII TABLOLAR LİSTESİ XIX GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM KAVRAMSAL AÇIKLAMALAR KAVRAM 7 Türk Hukukunda İşyeri Kavramı 7 Türk Vergi Hukukunda İşyeri 7 Genel Olarak 7 Benzer Kavramlar 12 İş Merkezi 12 Daimi Temsilci 13 İrtibat Bürosu 14 Bağımlı Acente 16 Ticari İşletme 17 Türk İş Hukukunda İşyeri 18 Türk Borçlar Hukukunda İşyeri 20 Ara Değerlendirme 20 Uluslararası Vergi Hukukunda İşyeri Kavramı 20 Kavramın İşlevi ve Önemi 22 Türk Vergi Hukuku Açısından 22 Vergi Usul Kanunu Açısından 22 Gelir Vergisi Kanunu Açısından 23 Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından 24 Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından 25 Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları Açısından 26 Ticari Kazançlar 28 Temettüler 29 Faiz 29 Gayri Maddi Hak Bedelleri 29 Diğer Gelirler 30 İşyerine İlişkin Hükümler Kullanılarak Vergiden Kaçınılması 30 İşyeri Statüsünden Kaçınılması 31 Komisyon Sözleşmeleri Yoluyla 31 Faaliyetlerin Bölünmesi Yoluyla 32 Hazırlayıcı ve Yardımcı Faaliyetler Yoluyla 32 Kârların İşyerlerine Sınırlanarak Atfedilmesi 33 Kasıtlı Olarak İşyeri Yaratılması 33 Muafiyet - İstisna Rejimleri 33 Finansal Yapılanmalar 34 Ekonominin Dijitalleşmesi 35 İşyerinin Bağlama Noktası Olarak Kullanılmasının Ardındaki Temel Nedenler 37 TARİHSEL SÜREÇ İÇİNDE İŞYERİ KAVRAMININ GELİŞİMİ 38 Model Anlaşmalar Öncesi Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarındaki Durum 40 Birleşmiş Milletler Model Anlaşmaları 41 1928 Milletler Cemiyeti Model Anlaşması 42 1943 Meksika Taslağı - 1946 Londra Taslağı 42 OECD Model Anlaşmaları 45 1963 OECD Model Anlaşması 45 1977 OECD Model Anlaşması 46 1977 OECD Model Anlaşması Sonrası 47 Ara Değerlendirme 47 2017 OECD Modeli ve Sonrası 48 Bağımlı Acente Statüsündeki İşyeri 49 Belirli Faaliyet İstisnaları 51 Faaliyetlerin Bölünmesi 52 Ekonominin Dijitalleşmesi ile Karşılaşılan Sorunlar 53 Matrah Aşındırma ve Kar Aktarımını Önlemek İçin Vergi Anlaşmalarıyla Bağlantılı Tedbirlerin Uygulanması Üzerine Çok Taraflı Enstrüman (MLI) 53 İKİNCİ BÖLÜM İŞYERİNİN VARLIĞI İÇİN ARANAN ŞARTLAR GENEL OLARAK 55 İŞYERİNİN NESNEL ŞARTLARI 56 Genel Olarak 56 İşin Yürütüldüğü Yer Şartı 57 Genel Olarak 57 Pozitif Liste 60 Ofis 62 Şube ve Yönetim Yerleri 63 Fabrika 64 Atölye 64 Doğal Kaynaklar 65 Mağaza ve Diğer Satış Yerleri 65 Boru Hatları ve İnsansız Ekipmanlar 66 Elektrik Kabloları, Telekomünikasyon Kabloları ve Kıyı Ötesi Kablolar 66 Sunucular 67 Uydular 68 Gemiler 68 Gemilerde Yürütülen Ticari Faaliyetler 68 Makine ve Ekipman 69 Menkul Kıymetler ve Banka Hesapları 70 Yazılım ve Patentler 71 İnsanlar Hayvanlar ve Tarım 71 Ev Ofisler 72 Ayırt Edici Yer-Konum Şartı 73 Genel Olarak 73 Coğrafi ve Ticari Bağdaşıklık Ölçütü 77 Coğrafi Bağdaşıklık 79 Ticari Bağdaşıklık 84 III. İŞYERİNİN ÖZNEL ŞARTLARI 85 Kullanım Hakkı Şartı 85 Genel Olarak 85 Yasal Kullanım - Gerçek Kullanım Farkı 87 OECD Model Şerhi 2017 Değişiklikleri ile Getirilen Yenilikler 88 Etkin Kullanım Yetkisi Ölçütü 88 Mevcudiyetin Derecesi Ölçütü 91 Gerçekleştirilen Faaliyet Ölçütü 92 Süreklilik Şartı 92 Genel Olarak 92 Sürenin Hesaplanması 95 Sürenin Başlangıcı 95 Sürenin Bitişi 96 Tekrarlama ve Kesinti 97 Tekrarlama 97 Kesinti 99 ) Genel Kural 99 ) İstisnalar 100 Süreklilik Şartının İstisnası 101 Süreklilik Şartına İlişkin Değerlendirmeler 101 İŞYERİNİN İŞLEVSEL ŞARTLARI 102 Genel Olarak 102 İş Kavramı 103 Teşebbüsün İşi Şartı 105 İşin Teşebbüs İşi Niteliğinde Olması 105 Anlaşmalarda Hariç Tutulan Faaliyetler 105 Uluslararası Gemicilik ve Hava Taşımacılığı Faaliyeti 105 Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık 107 Hazırlayıcı ve Yardımcı Faaliyetler ve Negatif Liste 108 Bağlantı Şartı: İşin İşyeri Aracılığıyla Yürütülme 109 Genel olarak 109 İşin Yürütüldüğü Yerde Temel İş Faaliyetine Sağlanan Katkı 111 Özellikli Durumlar 112 Kiralama İşlemlerinin Değerlendirilmesi 112 Telekomünikasyon İşlemlerinin Değerlendirilmesi 113 İşçilerin Durumunun Değerlendirilmesi 113 HİZMET İŞYERİ İÇİN GEREKEN ŞARTLAR 113 BAĞLI ORTAKLIK İŞYERİ İÇİN GEREKEN ŞARTLAR 121 Genel Olarak 121 Bağlı Ortaklık İşyeri Oluşması İçin Şartlar 123 Bağlı Ortaklık İşyeri Oluşması için Gereken Nesnel Şartlar 123 Bağlı Ortaklık İşyeri Oluşması için Gereken Öznel Şartlar 124 Bağlı Ortaklık İşyeri Oluşması için Gereken İşlevsel Şartlar 125 Boş - Paravan Şirketler Aracılığıyla Bağlı Ortaklık İşyeri 126 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YAPIM İŞYERİ OECD MODEL ANLAŞMASI UYARINCA YAPIM İŞYERLERİ 129 Hükmün Tarihçesi ve Barındırdığı Temel Sorunlar 130 Temel Kural İşyeri - Yapım İşyeri Hükmü İlişkisi 132 Yapım İşyeri Hükmünün Diğer Hükümler İle İlişkisi 135 Yapım İşyeri Oluşması İçin Gerekli Şartlar 136 Nesnel Şartlar - İşin Yürütüldüğü Yer Şartı 136 İnşaat Yapım ve Kurma Faaliyetleri 137 Yerinde Planlama ve Denetim 138 İlişkili Şirketlere Ait Projelerin Özdeşleştirilmesi 139 Nesnel Şartlara İlişkin Sorun ve Sorunsallar 140 Öznel Şartlar 142 Genel Olarak 142 Süreye İlişkin Şartlar 144 Sürenin Başlangıç Tarihi 146 Sürenin Bitiş Tarihi 147 Kesintilerin Sürelere Olan Etkisi 149 Üçgen Yapılanmalar ve Sürelere Olan Etkisi 152 İşlevsel Şart - Teşebbüs Faaliyeti Şartı 152 Yapım İşyerine İlişkin Hükmün Kötüye Kullanılması 153 Tarihsel Olarak 154 Temel Amaç Testi 156 OECD Model Anlaşmasındaki Temel Amaç Testine Seçenek Hüküm 160 Ticari ve Coğrafi Açıdan Bağdaşıklık Ölçütleri 161 Ticari Bağdaşıklık 162 Sözleşmelerin Önemi 162 Müşterinin Önemi 163 Yapısal Varlık ve Önemi 164 Özdeş Teknik Unsurların Önemi 165 Coğrafi Bağdaşıklık 166 Yapım İşyerlerinde Karların Atfedilmesi 168 BM MODEL ANLAŞMASI UYARINCA YAPIM İŞYERLERİ 169 TÜRKİYE UYGULAMASI 170 ÇEŞİTLİ ÜLKELERİN POZİTİF HUKUKLARINDA YER ALAN DÜZENLEMELER VE ANLAŞMA UYGULAMALARI 171 Almanya 171 Amerika Birleşik Devletleri 174 Birleşik Krallık 176 Çin Halk Cumhuriyeti 178 İtalya 180 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ACENTE İŞYERİ KAVRAM 183 TARİHSEL SÜREÇ İÇİNDE ACENTE İŞYERİ KAVRAMININ GELİŞİMİ 185 TEMEL KURAL İŞYERİ - ACENTE İŞYERİ HÜKMÜ İLİŞKİSİ 189 ACENTE İŞYERİ OLUŞMASI İÇİN GEREKEN ŞARTLAR 190 Sözleşme Akdetme veya Sözleşme Akdetmede Başlıca Rolü Oynama 193 Genel Olarak 193 Sözleşmeleri Mutaden Akdetmek 196 Fiilen Yetki Kullanımı 197 Sıklık 200 Süreklilik 202 Sözleşmeleri Temelde Değişiklik Yapmadan Rutin Olarak Akdetmede Başlıca Rolü Oynamak . 203 Reklam ve Pazarlama Faaliyetlerinin Durumu 204 Tedarik Faaliyetlerinin Durumu 205 Sözleşmeleri Teşebbüs Adına Akdetmek 205 Genel Olarak 206 Komisyon Anlaşmaları 207 MLI ve 2017 OECD Model Anlaşması Öncesi 207 Fransa - Societe Zimmer LTD Davası 208 Fransa - Valueclick Davası 210 Norveç - Dell Products Davası 210 İtalya - Philip Morris Davası 211 İtalya - Boston Scientific Davası 212 İspanya -DSM Nutritional Products Europe Davası 213 İspanya - Roche Vitamins Europa Davası 214 İspanya - Dell Products Davası 214 MLI ve 2017 OECD Model Anlaşması Sonrası 214 Sözleşmenin Konusu 217 BAĞIMSIZ ACENTE İSTİSNASI 218 Değişikliğin Arka Planı 219 Bağımsız Acente İstisnası Getirilmesinin Gerekçesi 221 Yeni Bağımsız Acente İstisnası Hükmü 221 Acentenin Bağımsız Sayılması İçin Gereken Şartlar 223 Bağımsızlık Durumu Şartı 223 Hukuki Bağımsızlık Şartı 226 İktisadi Açıdan Bağımsızlık Şartı 228 İstisnanın İstisnası: Yakından İlişkili Teşebbüs Şartı 231 Genel Olarak 231 Yakından İlişkili Teşebbüsler 235 Bir Teşebbüsün Başka Bir Teşebbüs Üzerindeki Kontrolü 235 Teşebbüsteki Yararlı Menfaatlerin Çoğunluğuna Sahip Olmak 236 Şirkette Oy ve Sermayenin Çoğunluğuna Sahip Olmak 236 Münhasıran veya Neredeyse Münhasıran Kişi Yararına Faaliyette Bulunmak 236 Acentenin Ticari Faaliyetlerin Olağan Akışı İçinde Hareket Etmesi 237 Genel Olarak 237 Kimin Ticari Faaliyetlerinin Olağan Akışı İçinde Hareket Edileceği Sorunsalı 238 Ticari Faaliyetlerin Olağan Akışının Tespit Edilememesi 241 Yeni 6. Fıkranın Uygulanması 242 TÜRKİYE UYGULAMASI 242 ÇEŞİTLİ ÜLKELERİN POZİTİF HUKUKLARINDA YER ALAN DÜZENLEMELER VE ANLAŞMA UYGULAMALARI 244 Almanya 244 Amerika Birleşik Devletleri 246 Birleşik Krallık 247 Çin Halk Cumhuriyeti 248 İtalya 250 BEŞİNCİ BÖLÜM İŞYERİ TEŞKİL ETMEYEN HALLER VE FAALİYETLERİN BÖLÜNMESİ İŞYERİ TEŞKİL ETMEYEN HALLER - NEGATİF LİSTE 253 Tarihsel Süreç İçinde Negatif Liste ve Hükmün Amacı 253 Genel Olarak 253 1963 - 2014 OECD Model Anlaşmalarında Negatif Listenin Niteliği 255 Genel Olarak 255 Negatif Listenin Niteliğine İlişkin Ülke Uygulamaları 257 BEPS Projesi Sonrasında İşyeri İstisnalarına İlişkin Getirilen Değişiklikler 259 BEPS Projesinin İşyeri İstisnalarına İlişkin Amacı 259 2017 OECD Modelinde Yapılan Değişiklikler 260 Genel Olarak 260 Yeni Negatif Liste ve Değerlendirilmesi 262 MLI ve İşyeri İstisnaları 269 HAZIRLAYICI VE YARDIMCI FAALİYETLER 270 FAALİYETLERİN BÖLÜNMESİ İLE İŞYERİ HÜKMÜNDEN KAÇINILMASI 276 BEPS Projesi Öncesi Durum 277 OECD Model Anlaşması ve Şerhi Açısından 277 Yargı İçtihatlarında Faaliyetlerin Bölünmesi 279 BEPS Projesi Sonrasında Faaliyetlerin Bölünmesine İlişkin Getirilen Değişiklikler 281 2017 OECD Model Anlaşmasının 5/4.1. Maddesi 281 Genel Olarak 281 Hükmün Uygulanması 283 Hükmün Sonuçları 284 MLI ve Faaliyetlerin Bölünmesi 285 TÜRKİYE UYGULAMASI 285 ÇEŞİTLİ ÜLKELERİN POZİTİF HUKUKLARINDA YER ALAN DÜZENLEMELER VE ANLAŞMA UYGULAMALARI 286 Almanya 286 Amerika Birleşik Devletleri 287 Birleşik Krallık 288 Çin Halk Cumhuriyeti 289 İtalya 290 ALTINCI BÖLÜM DİJİTAL EKONOMİNİN İŞYERİ KAVRAMINA ETKİLERİ DİJİTAL EKONOMİ KAVRAMI VE DİJİTAL EKONOMİNİN VERGİLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN SORUNLAR 293 Genel Olarak Dijital Ekonomi Kavramı 293 Dijital Ekonomiye İlişkin Vergisel Sorunlar 295 İkamet İlkesi Kullanılarak Vergiden Kaçınılması 298 Kaynak İlkesi Kullanılarak Vergiden Kaçınılması 300 Kaynak İlkesine İlişkin Sorunlar: İşyerine Kar Atfedilmesi 301 Gelirin Nitelendirilmesi 302 Dolaylı Vergiler Açısından Sorunlar 303 DİJİTAL EKONOMİNİN VERGİLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN OECD MODEL VERGİ ANLAŞMASINDAKİ MEVCUT DÜZENLEMELER 303 DİJİTAL EKONOMİNİN VERGİLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN TÜRKİYEDE ALINAN ÖNLEMLER 305 Genel Olarak 305 Dijital Hizmet Vergisi ve İşyeri Hükümleri Açısından Değerlendirilmesi 307 İnternet Üzerinden Alınan Reklam Hizmetlerinden Yapılan Stopaj ve İşyeri Hükümleri Açısından Değerlendirilmesi 309 Katma Değer Vergisi Stopajı 312 E . Vergi İdaresinin ve Danıştayın İşyeri Kavramını Geniş Yorumlanması 312 ÇEŞİTLİ ÜLKELERİN POZİTİF HUKUKLARINDA YER ALAN DÜZENLEMELER VE ANLAŞMA UYGULAMALARI 318 Almanya 318 Amerika Birleşik Devletleri 319 Birleşik Krallık 319 Çin Halk Cumhuriyeti 321 İtalya 321 İŞYERİ KAVRAMININ DİJİTAL EKONOMİYE UYARLANMASI ÇALIŞMALARI VE BU ÇALIŞMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 322 OECD Çalışmaları 323 OECD Kamuoyu Danışma Belgesi 323 Önemli İktisadi Varlık Teklifi 323 Kullanıcı Katılımı Teklifi 325 Pazarlanan Gayri Maddi Varlıklar Teklifi 327 OECD - Dijitalleşmenin Getirdiği Vergisel Sorunlar Üzerine Kapsayıcı Çerçeve Çalışmaları - Birinc Sütun Taslak Raporu 328 Genel Olarak 328 Kapsam 329 Bağlama Noktası 332 OECD - Dijitalleşmenin Getirdiği Vergisel Sorunlar Üzerine Kapsayıcı Çerçeve Çalışmaları - İkinci Sütun 334 OECD - Ekonominin Dijitalleşmesinden Kaynaklanan Vergi Zorluklarına Yönelik İki Sütunlu Çözüm Hakkında Anlaşma 336 Birinci Sütuna İlişkin Anlaşmaya Varılan Hususlar 336 İkinci Sütuna İlişkin Anlaşmaya Varılan Hususlar 338 Değerlendirme 339 BM Çalışmaları - BM 2021 Modeli 340 Genel Olarak 340 Değerlendirme 348 Avrupa Komisyonu Çalışmaları 351 İŞYERİNE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME ÖNERİSİ 353 Türk Hukuku Açısından Değerlendirme ve Düzenleme Önerisi 353 Uluslararası Vergi Hukuku Açısından Değerlendirme ve Düzenleme Önerisi 355 Değerlendirme ve Düzenleme Önerisi 355 Olası bir Düzenlemenin Daha Etkin Olabilmesi İçin İzlenebilecek Yollar 357 OECD Modeli Yoluyla Değişikliklerin Uygulanması 358 Çok Taraflı Anlaşma İle Değişikliklerin Uygulanması 359 BEPS Çok Taraflı Enstrümanı ile Değişikliğin Uygulanması 360 SONUÇ 364 KAYNAKÇA 380