Deniz Balıkları Yetistiriciliği

ÖNSÖZ................................................................................................................................... 5 SUNUŞ………………………………………………………………………………………7 İÇİNDEKİLER..................................................................................................................... 9 1. SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİNİN DURUMU............................................... 10 1.1. Dünya ve Akdeniz Ülkelerinde Su Ürünleri Üretimi................................................. 10 1.2. Türkiye'de Su Ürünleri Üretimi................................................................................. 12 1.3. Yetiştiricilik Konusuna Giriş...................................................................................... 15 1.4. Deniz Balığı Üreten İşletmelerin Sorunları ve Çözüme Yönelik Gelişmeler.................................................................................................... 19 1.4.1. Teknik bilginin doğru kullanılması................................................................... 19 1.4.2. İhtiyaç duyulan yavrunun temin edilmesi......................................................... 19 1.4.3. Balık yemi üretimi sorunu................................................................................ 20 1.4.4. Uzman kuruluş ve laboratuarların yeterli olmaması.......................................... 21 1.4.5. Yeterli kredi desteğinin verilememesi............................................................... 22 1.4.6. Üretime uygun alanların turizm sektörü ile çatışması....................................... 24 1.4.7. Balık satışı ve pazar sorunu.............................................................................. 25 1.4.8. Organizasyon eksikliği..................................................................................... 26 1.4.9. İşletmelerin akuatik çevre ile olan etkileşimi..................................................... 27 1.5. Deniz Balığı Üretim Sektöründe Kaydedilen Gelişmeler............................................ 27 2. DENİZ BALIKLARI ÜRETİMİ İÇİN UYGUN YER SEÇİMİ.............................. 29 2.1. İşletme Kurulacak Arazinin Seçimi.............................................................................. 29 2.2. İşletmelerin Çevreye Etkisi.......................................................................................... 31 2.2.1. Karbondoksit (CO2).......................................................................................... 36 2.2.2. Amonyak (NH3)............................................................................................... 36 2.2.3. Balık dışkısı...................................................................................................... 37 2.2.4. Atık yem........................................................................................................... 38 2.2.5. Antifoulingler ve Dezenfektanlar...................................................................... 39 2.2.6. İlaçlar................................................................................................................ 40 3. YETİŞTİRİCİLİK SİSTEMLERİ............................................................................... 42 3.1. Kuluçkahaneleri Oluşturan Sistemler........................................................................... 44 3.1.1. Su temin sistemleri............................................................................................ 44 3.1.2. Filtrasyon sistemleri.......................................................................................... 47 3.1.2.1. Biyolojik filtreye sahip kapalı devre sistemler...................................... 48 3.1.3. Su ısıtma-soğutma sistemleri............................................................................. 50 3.1.4. Su sterilizasyon sistemleri................................................................................. 50 3.1.5. Hava motorları................................................................................................... 52 3.1.6. Oksijen temin sistemi........................................................................................ 53 3.1.7. Alg kültür ünitesi............................................................................................... 54 3.1.7.1 Saf alg üretimi........................................................................................ 54 3.1.8. Zooplankton kültür ünitesi................................................................................. 55 3.1.9. İnkübasyon ve larval gelişim ünitesi.................................................................. 57 3.1.10. Adaptasyon ünitesi.......................................................................................... 57 3.1.11. Anaç balık ünitesi............................................................................................ 58 3.1.12. Laboratuar....................................................................................................... 58 3.1.13. Jeneratör ve atölye ünitesi................................................................................ 59 3.2. Havuzlar ve Kafesler................................................................................................... 59 3.2.1. Kafes sistemlerinin sınıflandırılması................................................................. 60 3.2.2. Kafes sistemlerinin kurulmasını sınırlayan durumlar........................................ 62 3.2.3. Korunaklı ve açık alanlarda kurulu kafes sistemleri.......................................... 63 3.2.3.1. Korunaklı alanların avantaj ve dezavantajları........................................ 64 3.2.3.2. Açık alanların (off-shore) avantaj ve dezavantajları.............................. 65 3.2.4. Günümüzde kullanılan çeşitli kafes tipleri........................................................ 66 3.2.4.1. Sabit kafesler....................................................................................... 66 3.2.4.2. Yüzer kafesler...................................................................................... 66 3.2.4.2.1. Yüzer kafesleri oluşturan kısımlar...................................... 67 3.2.4.2.1.1. Yüzdürücü borular.......................................... 67 3.2.4.2.1.2. Üst boru ve dikmeler....................................................... 68 3.2.4.2.1.3. Ağlar................................................................................ 68 3.2.4.2.1.4. Sabitleyici malzemeler...................................................... 69 3.2.4.2.2. Kafeslerin kurulması........................................................... 73 3.2.4.2.2.1. Su altı çapalama sistemi (Mooring).................................. 73 3.2.4.3. Batırılan kafesler.................................................................................. 76 3.2.4.3.1. Batırılan kafeslerin kurulması............................................. 79 3.2.4.4. Su altı kafesleri.................................................................................... 80 4. ÇİPURA ve LEVREK YETİŞTİRİCİLİĞİ................................................................ 81 4.1. ÇİPURA (Sparus aurata)........................................................................................... 81 4.1.1. Dağılımı............................................................................................................ 82 4.1.2. Biyolojisi.......................................................................................................... 82 4.2. LEVREK (Dicentcrarchus labrax)............................................................................. 84 4.2.1. Dağılımı........................................................................................................... 84 4.2.2. Biyolojisi ........................................................................................................ 85 4.3. ÇİPURA ve LEVREK Balığının Kültür Koşullarında Üretim Basamakları............... 86 4.3.1. Çipura ve levrek yetiştiriciliği arasındaki farklar............................................. 87 4.3.2. Deniz balıkları üretimi için anaç temini ve bakımı............................................ 88 4.3.3. Yeni türler için damızlık stoğun yakalanması, transferi ve elle muamelesi, karantinaya alınması ve cinsiyet tayini............................................................. 90 4.3.3.1.Damızlık stoğun yakalanması............................................................... 90 4.3.3.2. Transfer ve manipülasyon................................................................... 90 4.3.3.3.Karantinaya alma.................................................................................. 91 4.3.3.4. Cinsiyet tayini..................................................................................... 92 4.3.4. Anaçların gonad gelişimine etki eden faktörler ............................................... 92 4.3.5. Seks ayrımı...................................................................................................... 94 4.3.6. Olgunlaşma ve yumurtlama davranışı.............................................................. 94 4.3.7. Yumurta Temini……………………………………………………………..94 4.3.7.1. Çipuralardan yumurta temini .............................................................. 94 4.3.7.1.1. Çipuralarda yumurta ve sperm gelişimi .............................. 96 4.3.7.2. Levreklerden yumurta temini.............................................................. 97 4.3.7.2.1. Levreklerde yumurta ve sperm gelişimi.............................. 99 4.4. Çipura ve Levrek Yetiştiriciliğinde, Yumurta Toplanması, İnkübasyonu ve Açılımı. 101 4.4.1. Yumurta toplanması........................................................................................ 101 4.4.2. Yumurta inkübasyonu..................................................................................... 105 4.4.3. Yumurta açılımı............................................................................................... 106 4.5. Larva Yetiştirme........................................................................................................ 106 4.5.1. İlk yaşam evreleri, pre-larval dönem............................................................... 106 4.5.2. Pre-larval dönemde çevresel koşullar.............................................................. 107 4.5.3. Levrek larvaları için çevresel koşullar............................................................. 108 4.5.4. Çipura larvaları için çevresel koşullar ............................................................ 109 4.5.5. Larva davranışları, canlılık ve anomaliler........................................................ 111 4.5.6. Larval davranış, larvaların yaşayabilirliği ve ilk besleme dönemi.................... 113 4.5.6.1. Larval davranış.................................................................................. 114 4.5.6.2. Larvaların yaşayabilirliği................................................................... 115 4.5.6.3. İlk besleme dönemi............................................................................ 115 4.5.7. Larva Gelişimi ve Metamorfozun Tamamlanması………………………....115 4.5.8. Gelişim dönemi ve beslenme ......................................................................... 116 4.5.9. Kuru yeme geçiş............................................................................................. 119 4.5.10. Ön büyütme döneminde çevresel koşullar.................................................... 119 4.6. Ölümün Başlıca Nedenleri......................................................................................... 120 4.6.1. Işık ve Işığa Yönelim...................................................................................... 121 4.6.2. Yüzme kesesi hastalığı.................................................................................... 122 4.6.3. Kanibalizm...................................................................................................... 123 4.7. Veri Kaydı................................................................................................................. 124 4.7.1. Larva yetiştiriciliği günlük çalışma programı içinde yapılması gerekenler...... 125 4.8. Yumurta ve Larva Transferi...................................................................................... 126 4.9. Tanklarda ve Kafeslerde Besi Balığı Büyütme .......................................................... 126 4.10. Yem ve Yemleme Oranı.......................................................................................... 127 4.11. Balıklarda Aşılama.................................................................................................. 127 UYGULAMA 1: KAFES VE MOORİNG SİSTEMLERİNİ OLUŞTURAN ÖĞELER VE OFF-SHORE KAFES SİSTEMİNİN PROJELENDİRİLMESİ............. 129 UYGULAMA 2: YETİŞTİRME TANKALARINDAKİ Rotifer (Brachionus plicatilis) ve Artemia nauplii YOĞUNLUĞUNUN DENETLENMESİ......................... 137 UYGULAMA 3: LARVAL YAŞAYABİLİRLİK TAHMİNİ...................................... 143 UYGULAMA 4: LARVALARDA DOYGUNLUĞUN DENETİMİ........................... 145 UYGULAMA 5: İLK BESLEMEDE AVLAMA İŞLEMİ............................................ 147 UYGULAMA 6: LARVALARDA BOYLAMA.......................................................... 148 UYGULAMA 7: LEVREK LARVASI ÜRETİM PROTOKOLÜNE ÖRNEK………..149 5. KALKAN BALIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ................................................................ 154 5.1. Kalkan Balığı (Psetta maxima)………...…………………………………….…151 5.2. Dağılımı................................................................................................................. 151 5.3. Biyolojisi............................................................................................................... 152 5.4. Anaç Temini ve Nakledilmesi…..…………………………………..………...…153 5.4.1. Olgunluğun tespiti ve hormon uygulama……………………...………….154 5.4.1.1. Dişi anaçlar için hormon hazırlama…………………………….. 156 5.5. Anaç Stoklama ve Bakımı..................................................................................... 156 5.6. Yumurta Alma Yöntemleri.................................................................................... 157 5.6.1. Doğal yöntem.............................................................................................. 157 5.6.2. Sağım yöntemi............................................................................................. 157 5.7. Yumurtaların İnkübasyonu.................................................................................... 160 5.8. Larva Kültürü, Morfolojik Gelişim ve Davranış.................................................... 162 5.8.1. Ön larva safhası.......................................................................................... 162 5.8.2. Post larval safha.......................................................................................... 162 5.8.3. Metamorfoz safhası.................................................................................... 162 5.8.4. Canlı yemle ilk besleme............................................................................... 163 5.8.5. Kuru yeme geçiş.......................................................................................... 164 5.9. Büyütme Dönemi.................................................................................................. 165 5.10. Hastalıktan Korunma........................................................................................... 166 5.11. Büyütme Sistemleri............................................................................................. 167 5.11.1. Karada üretim.......................................................................................... 167 5.11.2. Kafeslerde üretim.................................................................................... 168 5.12. Üretimde Zorluklar ve Öneriler.......................................................................... 168 5.13. Dünya Pazarındaki Yeri..................................................................................... 169 5.14. Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü ve Japon Uluslar Arası İşbirliği Ajansı (JICA) ile Birlikte Karadeniz'deki Kalkan Stoklarını Geliştirme Çalışmaları.......................................................................................... 169 6. ORKİNOSYETİŞTİRİCİLİĞİ VE BESİCİLİĞİ .............................................. 171 6.1. Orkinos Yetiştiricilik Çalışmaları.......................................................................... 171 6.1.1. Orkinos larvalarının yapısı ve büyüme........................................................ 175 6.1.2. Dişlerin oluşumu......................................................................................... 175 6.2. Avustralya'da Orkinosları Yapay Yemle Besleme Çalışmaları............................. 175 6.2.1. Orkinos besiciliğinde yapılan araştırmalar.................................................... 176 6.3. Türkiye'de Orkinos Besiciliği............................................................................... 177 EKLER…………………..………………………………………...………………….…..184 1. Türkiye'de Deniz Balığı Üreten İşletmelerin Listesi……………………….…………..184 2. Türkiye'de Deniz Balığı Üretilen Kuluçkahaneler……………………………...………208 3. Yıllara Göre Su Ürünleri Miktarları………………………………………..…………..210 KAYNAKLAR………………………………………………………………….......……211